احیای نذری‌های سنتی در باشت؛ آیین‌های فراموش‌شده یا فرصت‌های نو برای پیوند اجتماعی؟ به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای باشت ، باشت، یکی از کهن‌ترین مناطق فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد، همواره شاهد آیین‌های نذری‌پزان محلی با ریشه‌های عمیق در دین و سنت بوده است. آیین‌هایی که بیش از آنکه صرفاً دینی باشند، نمود بارزی […]
احیای نذری‌های سنتی در باشت؛
آیین‌های فراموش‌شده یا فرصت‌های نو برای پیوند اجتماعی؟
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی صدای باشت ، باشت، یکی از کهن‌ترین مناطق فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد، همواره شاهد آیین‌های نذری‌پزان محلی با ریشه‌های عمیق در دین و سنت بوده است. آیین‌هایی که بیش از آنکه صرفاً دینی باشند، نمود بارزی از همبستگی اجتماعی، تقسیم مسئولیت و مشارکت طایفه‌ای محسوب می‌شوند. در روزهای خاصی از سال، همچون ایام محرم، شهادت امام رضا (ع)، یا روزهایی که مردم برای باران دعا می‌کردند، نذرهای خاصی چون آش نذری، شله‌زرد، چلوگوشت و نان محلی پخته و در محلات توزیع می‌شد.
اما این روزها، نذرها شکل متفاوتی به خود گرفته‌اند. بسیاری از خانواده‌ها به جای پخت غذاهای جمعی، اقدام به کمک نقدی به خیریه‌ها یا تأمین اقلام مدرسه برای کودکان نیازمند می‌کنند. هرچند این اقدامات ارزشمند است، اما حذف نذرهای سنتی باعث تضعیف پیوندهای عاطفی و فرهنگی میان همسایه‌ها شده است.
در گفت‌وگو با خانم رضایی، از بانوان مسن محله “کلگه‌پایین”، می‌شنویم: «قدیم نذر فقط برای حاجت نبود؛ برای دل‌گرم کردن همدیگه بود. وقتی همه تو حیاط یکی جمع می‌شدن و دیگ رو هم می‌زدن، دل‌ها هم یکی می‌شد.»
پایگاه خبری صدای باشت پیشنهاد می‌کند که شوراهای محلی و دهیاری‌ها با برگزاری “هفته نذر محلی” در فصل‌های خاص، این آیین‌ها را با حضور جوانان احیا کنند. همچنین می‌توان از بانوان سالمند به‌عنوان راویان این سنت‌ها در برنامه‌های مدرسه‌ای و فرهنگی بهره برد تا نسل جدید با ریشه‌های آیینی خود آشنا شود.
—
۲. چالش زباله در باشت؛ تهدیدی برای گردشگری بومی و میراث طبیعی
باشت با مناظری بکر، رودخانه‌های زلال، چشمه‌های جوشان و تنگه‌های دیدنی، از جمله مقصدهای طبیعی کم‌نظیر استان کهگیلویه و بویراحمد است. تنگ چویل، چشمه بلقیس، دره‌گرم، دشت لار و تنگ بناب، هر ساله میزبان هزاران گردشگر داخلی هستند؛ اما آنچه در کنار این زیبایی‌ها دیده می‌شود، انبوهی از زباله‌هایی است که به حال خود رها شده‌اند.
مشاهدات میدانی خبرنگار صدای باشت در ایام نوروز و تابستان نشان داد که بیشتر زباله‌ها پلاستیکی‌اند و سهم زیادی از آن متعلق به مواد غذایی بسته‌بندی‌شده و ظروف یک‌بارمصرف است. نبود سطل زباله، جمع‌آوری منظم پسماند، و فقدان تابلوهای هشدار دهنده، وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
سعید بهرامی، فعال محیط‌زیست از روستای کوشک، می‌گوید: «ما بارها با هزینه شخصی زباله جمع کردیم. اما تا فرهنگ‌سازی نشه و جریمه قانونی برای ریختن زباله وضع نشه، کاری از پیش نمی‌ره.»
پایگاه خبری صدای باشت پیشنهاد می‌کند که کمپین‌های آگاهی‌بخشی توسط مدارس، دهیاری‌ها و حتی بسیج محلات راه‌اندازی شود. آموزش کودکان در زمینه حفاظت از محیط‌زیست می‌تواند بهترین سرمایه‌گذاری برای آینده باشد. همچنین اختصاص بودجه برای نصب سطل‌های تفکیکی و جذب جوانان محلی به‌عنوان سفیران طبیعت، می‌تواند الگویی موفق در سطح منطقه باشد.
—
۳. فرهنگ ازدواج در باشت؛ بین سنت و مدرنیته، کدام دوام می‌آورد؟
در گذشته، ازدواج در باشت نه‌تنها یک پیوند عاطفی بلکه پیوندی طایفه‌ای، اجتماعی و حتی اقتصادی بود. از خواستگاری رسمی تا حنابندان، بشکنی، جهازبران، سورچینی و مراسم شام داماد، هر بخش از این آیین‌ها حامل معانی فرهنگی و اخلاقی خاصی بود. اما امروز، بخش زیادی از این آیین‌ها یا حذف شده یا تغییر ماهیت داده‌اند.
مشکلات اقتصادی، بیکاری جوانان و هزینه‌های سنگین خرید طلا، مسکن و مراسمات، باعث شده‌اند تا بسیاری از خانواده‌ها مراسمی ساده یا حتی ازدواجهای غیرفرهنگی (بدون رعایت سنت‌ها) برگزار کنند. به‌ویژه در خانواده‌های مهاجرت‌کرده به شهرها، این فاصله فرهنگی بیشتر به چشم می‌خورد.
در گفت‌وگو با یکی از بزرگان طایفه سادات، وی اظهار داشت: «وقتی عروسی فقط یک شام ساده می‌شه، دیگه دختر و پسر حس نمی‌کنن یه اتفاق مهم افتاده. ما باید شادی جمعی رو به زندگی‌ها برگردونیم.»
پایگاه خبری صدای باشت پیشنهاد می‌کند شهرداری باشت، فرهنگ‌سراها و نهادهای دینی به کمک هم، یک جشنواره سالانه با عنوان “ازدواج بومی” برگزار کنند. این جشنواره می‌تواند با اجرای نمادین آیین‌های سنتی ازدواج، نمایش لباس‌های محلی، موسیقی‌های سنتی و روایت داستان‌های عاشقانه محلی، نقش مهمی در بازآفرینی این فرهنگ داشته باشد.
۴. جشن‌های بومی و سلامت روانی مردم؛ تأثیر شادی‌های جمعی در کاهش افسردگی
جامعه‌ای که در آن آیین‌ها و جشن‌های محلی زنده باشند، معمولاً از نظر روانی مقاوم‌تر و شادتر است. در باشت، جشن‌هایی مانند «جشن گندم»، «عروسی‌های تابستانه»، «جشن برداشت گردو» و حتی مراسم ساده‌ای مانند شب‌نشینی‌ها و نی‌نوازی‌های کنار آتش، جایگاه مهمی در سبک زندگی مردم داشته‌اند.
اما امروزه با ورود تکنولوژی، مهاجرت و تغییر سبک زندگی، این آیین‌ها رو به فراموشی‌اند.